مدیریت ذینفعان پروژه، از اخذ رضایت تا جلب حمایت

چند کوهنورد در حال بالا رفتن از کوه در هوای نامساعد و لجبازی یکی از آنها

شاید برای شما هم پیش آمده باشد؛ پروژه بدون مشکل خاصی در حال اجراست ولی به یکباره مشتری شروع به بهانه تراشی می‌کند و پروژه متوقف می‌شود! حتی ممکن است پروژه برای همیشه به فراموشی سپرده شود و هیچ مجری دیگری هم پروژه را انجام ندهد!

و حالا شما مانده‌اید و چندین سوال بی پاسخ؛ آیا تیم ما در اجرای پروژه دچار خطای محرزی شده است؟ آیا افراد داخل سازمان مشتری یا رقبا ذهنیت مشتری را نسبت به ما تغییر داده‌اند؟ آیا منابع مالی پروژه به پایان رسیده است؟ آیا محدودیت‌های زمانی باعث بروز مشکل شده است؟ آیا مشتری از موفقیت پروژه ناامید شده است؟ و…
البته همه‌ی این موارد می‌توانند دلیلی برای توقف پروژه باشند و موضوع نگران‌کننده این است که در نگاه اول همه‌ی موارد به جز مورد اول در کنترل ما نیست.

بطور کلی این موضوع در حوزه‌ی دانش مدیریت ذینفعان پروژه قرار دارد. در پم‌باک فرد یا سازمانی که از پروژه تاثیر می‌گیرد و می‌تواند بر پروژه تاثیر بگذارد، ذینفع تعریف می‌شود. مدیریت ذینفعان یکی از مهترین مسئولیت‌های مدیر پروژه و شناسایی و انتخاب استراتژی مناسب برای تعامل با ذینفعان یکی از پیچیده‌ترین وظایف مدیر پروژه است. معمولا زمانی متوجه حضور ذینفعان می‌شویم که انتظارات آنها برآورده نشده است و در نتیجه تغییراتی بسیار پرهزینه در انتظار ما خواهد بود و حتی ممکن است پروژه با شکست مواجه شود.

روش‌ها و راهکارهای زیادی برای شناسایی و مدیریت ذینفعان وجود دارد، اگر علاقه‌مند به بررسی این راهکارها هستید، مبحث مدیریت ذینفعان پروژه از مجموعه فرآیندهای مدیریت پروژه را در PMBOK مطالعه کنید، البته متدولوژی‌هایی مانند PRINCE2 هم توصیه‌هایی در این خصوص دارند.

با توجه به اینکه این چالش به یکی از کمبودهای رایج در حوزه‌ی مدیریت پروژه‌ها تبدیل شده است، در ادامه توصیه‌هایی در این خصوص ارائه می‌کنم.
در ابتدا چند ذینفع احتمالی را که در هر پروژه‌ای ممکن است حضور داشته باشند بررسی کنیم:

  • افرادی که از جایگاه سازمانی بالاتری نسبت به مشتری (سفارش دهنده) برخوردارند و احتمالاً قدرت بیشتری به لحاظ سازمانی دارند ولی دانش کمتری نسبت به مشتری دارند.
  • افرادی که داخل سازمان مشتری هستند و از دانش بیشتری در حوزه‌ی پروژه نسبت به خود مشتری برخوردارند. (این افراد حتی ممکن است از دوستان مشتری باشند و نقش مشاور را داشته باشند)
  • افرادی که از اجرای پروژه تاثیر مثبت یا منفی می‌پذیرند.(به عنوان نمونه واحد فروش سازمان‌ها با راه‌اندازی کانال فروش اینترنتی تحت تاثیر قرار می‌گیرند که این تاثیر می‌تواند مثبت یا منفی باشد)
  • افرادی که مسئولیت تامین منابع مالی و یا انجام پرداخت‌ها را بر عهده دارند.
  • افرادی که مسئولیت برقراری ارتباط بین شما و مشتری را بر عهده دارند. (به عنوان نمونه مسئولین دفتر و منشی‌ها)
  • رقبای شما که با دو رویکرد با نتیجه‌ی کار شما برخورد می‌کنند. عده‌ای انجام درست پروژه توسط شما را فرصتی برای توسعه‌ی بازار خود تلقی می‌کنند و عده‌ای هم همین موضوع را عامل کوچک شدن بازار خود تلقی می‌کنند!

و حالا چند توصیه که در زمان ارتباط با ذینفعان پروژه، به اخذ رضایت ذینفعان کمک می‌کند:

  • رعایت ادب و احترام متقابل در کلیه مراودات و مکاتبات، از اولین اصول برقراری ارتباط سالم است. (حتی اشتباهات محرز شما در اکثر مواقع با رعایت ادب نادیده گرفته می‌شود)
  • نامه‌ها و گزارش‌ها را متناسب با دانش و میزان مشغله‌ی مخاطب تنظیم کنید. (گزارش‌های متنی چند صفحه‌ای برای مدیران ارشد تدوین نکنید و از جداول و خلاصه‌گویی بیشتر استفاده کنید)
  • وقت‌شناس باشید. (درنظر داشته باشید تحویل کارها حتی بصورت ناقص در مدت زمان مقرر، بهتر از تحویل کامل کارها پس از اتمام موعد مقرر است)
  • مسئولیت‌پذیر باشید و بابت اشتباهات خود پوزش بطبید. (حتی سعی کنید این کار را بصورت کتبی انجام دهید)
  • از مشتری بابت همراهی در پروژه قدردانی کنید.

و اما توصیه‌ی آخر، همواره به دنبال جلب حمایت ذینفعان باشید. مرز باریکی بین اخذ رضایت و جلب حمایت وجود دارد و با اندکی توجه و دقت در نیازها و خواسته‌های مشتریان می‌توانید حمایت ایشان را جلب کنید. این حمایت می‌تواند انعطاف‌پذیری بیشتر در قبال اشتباهات شما، پشتیبانی مالی بهتر و پرداخت‌های به‌ موقع، معرفی شما به سایر متقاضیان بازار و… باشد.

اخذ رضایت از مشتری می تواند پایان کار باشد اما جلب حمایت مشتری آغازی برای سفارش‌های بعدی و تسریع در اجرای موفقت‌آمیز پروژه‌ی فعلی خواهد بود.

از شهریور سال ۸۱ فعالیت حرفه ای خود را در زمینه‌ی طراحی وب شروع کرد و در ادامه به عنوان مدیرعامل دو شرکت نرم افزاری حدود ۱۰۰ وب سایت بزرگ و کوچک را راه‌اندازی کرده است که تعدادی از آنها پروژه‌های ملی بوده‌اند. او مدیر عامل سارینا است.